Ανατομία / Φυσιολογία του οφθαλμού

Εισαγωγή

Ο ανθρώπινος οφθαλμός διακρίνεται σε πρόσθιο και οπίσθιο τμήμα, που το καθένα έχει ιδιαίτερη σημασία για την οφθαλμική λειτουργία.΄Φιλοξενείται' σε μία κοιλότητα του κρανίου τον κόγχο, που προστατεύει το βολβό αφήνοντας ακάλυπτο μόνο το πρόσθιο τμήμα του. Ο βολβός περιβάλλεται από 3 'χιτώνες'. Τον εξωτερικό και αδιαφανή σκληρό χιτώνα που είναι το άσπρο του ματιού μας, τον ενδιάμεσο - ζωτικής σημασίας για την αιμάτωση - χοριοειδή χιτώνα και τον εσωτερικό, την 'ταπετσαρία του βυθού' τον αμφιβληστροειδή χιτώνα.

Αναλυτικά

Στο πρόσθιο τμήμα του οφθαλμού (εικ.3) διακρίνουμε αρχικά τον κερατοειδή μας, ο οποίος είναι κυρίως υπεύθυνος για την διαθλαστική μας κατάσταση, αφού εμφανίζει τη μεγαλύτερη διαθλαστική ικανότητα. Στη συνέχεια το χρωματιστό τμήμα του οφθαλμού - η ίριδα - σχηματίζει στο κέντρο της την κόρη η οποία αυξομειώνει ανάλογα με τον φωτισμό το μέγεθός της και επιτρέπει στο φως να προχωρήσει στο φωτοευαίσθητο οπίσθιο τμήμα του οφθαλμού.

Ο κερατοειδής και η ίριδα σχηματίζουν τον πρόσθιο θάλαμο στον οποίο φιλοξενείται το υγρό που ευθύνεται για την πίεση του ματιού μας,το υδατοειδές υγρό. Υπό φυσιολογικές συνθήκες το πολύ χρήσιμο υδατοειδές υγρό (για τη σύσταση και τη θρέψη του προσθίου θαλάμου), παράγεται και παροχετεύεται από το μάτι σε αντίστοιχους ρυθμούς. Σε περίπτωση όμως που η παραγωγή δεν ακολουθείται από την αντίστοιχη παροχέτευση τότε 'χτίζεται' πίεση πέραν του φυσιολογικού που μπορεί να οδηγήσει σε γλαύκωμα.

Πίσω από την ίριδα συναντάμε τον φακό ο οποίος με τη διαύγειά του καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την οξύτητα της όρασής μας. Το μάτι μας μειώνοντας την κόρη και αλλάζοντας το σχήμα του φακού, μπορεί να εστιάζει σε κοντινές αποστάσεις (με τη διαδικασία της προσαρμογής), όπως μία αυτόματη κάμερα. Σε μεγαλύτερες ηλικίες η ικανότητα αυτή μειώνεται και χρειαζόμαστε γυαλιά για κοντά (πρεσβυωπία). Σε ακόμη μεγαλύτερες ηλικίες η διαύγεια του φακού μειώνεται και σταδιακά θολώνει - προκαλώντας καταρράκτη - μειώνοντας σημαντικά και την όρασή μας.

Πίσω από το φακό, συναντάμε τον οπίσθιο τμήμα του ματιού που διατηρεί το σχήμα του χάρη σε ένα άλλο υγρό το υαλοειδές που είναι ομοιόμορφα προσκολλημένο στον αμφ/δή χιτώνα. Το διαφανές και ζελατινώδες αυτό υλικό κάτω από προϋποθέσεις μπορεί είτε να αποκολληθεί από τον αμφ/δή και να εμφανίσει τα 'μυγάκια' που αρκετοί ασθενείς περιγράφουν ή να προκαλέσει ρωγμή στον αμφ/δή και ακολούθως αποκόλληση αυτού που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης.

Στην «ταπετσαρία» του βυθού, τον αμφιβληστροειδή φιλοξενούνται οι μικροσκοπικοί φωτοϋποδοχείς που ως ειδικά κύτταρα υποδέχονται το φως και την εικόνα (Εικ.8). Εμφανώς όμως μπορούμε να διακρίνουμε το οπτικό μας νεύρο - το 'καλώδιο' που μεταφέρει την εικόνα στον εγκέφαλο - αλλά και την ωχρά κηλίδα που είναι υπεύθυνη για την κεντρική μας όραση (Εικ 6,7).

Το βλέμμα μας κινείται προς όλες τις κατευθύνσεις χάρη στους 6 εξοφθάλμιους μύες που δρώντας συνεργικά και σε ζεύγη καθορίζουν την ομαλή κινητικότητα του οφθαλμού. Η μη συμμετρική δράση τους οδηγεί σε παρεκκλίσεις του οφθαλμού (στραβισμός).

Digital content is courtesy of Alcon Iberia
Digital content: Credit to National Eye Institute, National Institutes of Health.