Νυσταγμός

Ο νυσταγμός είναι μία ρυθμική ακούσια ταλάντωση των οφθαλμών. Εμφανίζεται στη κλασσική του συγγενή μορφή τους πρώτους μήνες της ζωής (το αργότερο μέχρι 4-6 μηνών συνήθως) ενώ διακρίνεται και σε άλλες μορφές ανάλογα με τον τύπο, τα αίτια και τη κλινική εικόνα που παρουσιάζει. Κάποιοι ασθενείς αναφέρουν θετικό οικογενειακό ιστορικό, όχι όμως απαραίτητα με τον ίδιο ακριβως τύπο ή εμφάνιση νυσταγμού.

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ - ΟΡΑΣΗ

Μπορεί να είναι οριζόντιος (το συνηθέστερο), κάθετος ή κυκλικός.Συνήθως αφορά και τα δύο μάτια αλλά μερικές φορές μπορεί να είναι ετερόπλευρος. Υπάρχουν οπτικά ερεθίσματα που τον επιτείνουν και άλλες καταστάσεις που μειώνεται ή εξαφανίζεται εντελώς. Οι ασθενείς γενικότερα βλέπουν καλύτερα κοντά από ότι μακρυά,ένα χαρακτηριστικό πολύ σημαντικό για τους μαθητές αφού δεν επηρεάζει σημαντικά τη μαθησιακή τους ικανότητα.

Παράλληλα αυτοί με την συγγενή μορφή δεν βλέπουν τα αντικείμενα να τρέμουν ή να κουνιούνται όπως θεωρεί πολύς κόσμος.Η ταλαντοψία αυτή χαρακτηρίζει τις επίκτητες μορφές νυσταγμού που σχετίζονται με ευρεία παθολογία.Η όραση των ασθενών σε γενικές γραμμές είναι μειωμένη,χωρίς όμως να μπορεί να προβλέψει κανείς σε μικρή ηλικία την ακριβή όραση ή την εξέλιξη αυτής.

Οι περισσότεροι ασθενείς χαρακτηριστικά υιοθετούν μία ανώμαλη θέση κεφαλής. Γέρνουν το κεφάλι τους σε σημείο που μειώνει στο ελάχιστο τη ταλάντωση και βλέπουν πιο καθαρά. Η θέση αυτή συνήθως είναι οριζόντια ενώ σε κάποιους ασθενείς μπορεί να είναι κάθετη ή ακόμα και λοξή.

ΤΥΠΟΙ ΝΥΣΤΑΓΜΟΥ

Η ταξινόμηση των νυσταγμών ποικίλει.Η συγγενής και η επίκτητη μορφή είναι μία από αυτές,ενώ άλλη τους διαφοροποιεί ανάλογα με τύπο κίνησης των ματιών,τη ταχύτητα κίνησης τους κ.α.(οριζόντιο,κάθετο,στροφικό κλπ). Επίσης στη βιβλιογραφία μπορεί κανείς να βρει και ειδικούς τύπους νυσταγμού που συναντάμε άλλους συχνότερα και άλλους σπανιότερα,ενώ ένας σημαντικός διαχωρισμός είναι αυτός που βασίζεται στο πότε εμφανίζεται ένας νυσταγμός (πχ.έκδηλος όταν εμφανίζεται από μόνος του και λανθάνων όταν η εμφάνιση του προυποθέτει ερέθισμα - κλείσιμο του ενός ματιού).

Ενας σημαντικός διαχωρισμός βέβαια είναι σίγουρα αυτός μεταξύ φυσιολογικού και παθολογικού νυσταγμού. Στις ακραίες βλεμματικές θέσεις για παράδειγμα ή σε οπτοκινητικό ερέθισμα έχουμε τον φυσιολογικό νυσταγμό που δεν κρύβει κάποια παθολογία.

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΣ ΝΥΣΤΑΓΜΟΣ - ΑΙΤΙΑ

Υπάρχουν οφθαλμικές και συστηματικές παθήσεις που μπορεί να προκαλέσουν ή να σχετίζονται με νυσταγμό

ΟΦΘΑΛΜΙΚΕΣ

• Στραβισμός
• Καταρράκτης
• Σημαντικά μειωμένη όραση (αμβλυωπία)
• Υποπλασία οπτικού νεύρου
• Ανιριδία
• Μεγάλη διαθλαστική ανωμαλία κ.α

ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΕΣ

• Αλφισμός
• Τραύμα
• Σκλήρυνση κατά πλάκας
• Όγκοι
• Ισχαιμικά επεισόδια κ.α

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΝΥΣΤΑΓΜΟΥ

Η σωστή διάγνωση και κατάταξη του νυσταγμού που έχουμε απέναντί μας είναι το πρώτο βήμα στην αντιμετώπισή του. Η διερεύνηση του παθολογικού τύπου προφανώς αποτελεί προτεραιότητα του οφθαλμιάτρου σε συνεργασία με τον νευρολόγο.

Στη κλασσική μορφή του ιδιοπαθούς συγγενούς νυσταγμού ξεκινάμε με τη διόρθωση όποιου σημαντικού διαθλαστικού σφάλματος (με γυαλιά ή φακούς επαφής σε μεγαλύτερες ηλικίες). Στη πορεία και εφόσον η ανώμαλη θέση κεφαλής ενοχλεί πολύ τον ασθενή μπορούμε να προχωρήσουμε με σύνθετη επέμβαση στραβισμού με στόχο να φέρουμε το ουδέτερο σημείο (σημείο που ο νυσταγμός μειώνεται πολύ) στη πρωτεύουσα θέση βλέμματος.Η επέμβαση αυτή να τονίσουμε ότι βελτιώνει τη ποιότητα ζωής του ασθενή και ίσως το εύρος του νυσταγμού αλλά δεν τον θεραπεύει.